VINGERHOETS, A., Tranen. Waarom mensen huilen. A’dam, Uitg. Bert Bakker, 2011, 252 pp. – ISBN 978 90 251 3528 4Huilen lucht op en is gezond. Het is een natuurlijke manier van stressbestrijding. Tranen hebben een reinigende werking en bezitten helende kracht. Huilen is een teken van zwakte. Tranen zijn het waarmerk van gevoelige mensen. Vrouwen huilen vaker dan mannen.
Er is bijna geen emotionele expressie waarover zulke ferme beweringen worden gedaan. Wat is daarvan waar, wat is interessante speculatie, wat is aperte onzin? En wat is er dan precies zo bijzonder en mysterieus aan tranen? En waarom zouden we ons daarin verdiepen?
Huilen is blijkbaar belangrijk. Het is bovendien universeel en typisch menselijk. Dieren vertonen gedrag dat te vergelijken is met huilen, maar geen enkele andere diersoort huilt met tranen zoals de mens.
We vergieten tranen bij een verbroken relatie, het overlijden van een dierbare, heimwee, zakken voor een examen, ontslagen worden. Maar huilen is niet voorbehouden aan verdriet. Ook een weerzien, een trouwpartij en het leveren van een uitzonderlijke prestatie doen de tranen stromen.
Ad Vingerhoets heeft duidelijk iets met huilen en tranen. Acht jaar geleden schreef hij Huilen is menselijk. De wetenschap staat natuurlijk niet stil. Het werd dus tijd voor een nieuwe stand van zaken. Dit keer beperkt Vingerhoets zich niet tot wat de psychologie over huilen te vertellen heeft. Hij verwerkt ook de resultaten van onderzoek uit de evolutionaire biologie, de fysiologie, de antropologie, theologie en de cultuur- en kunstgeschiedenis.
Zijn onderzoek heeft niet alleen een enorme hoeveelheid interessante en verrassende weetjes opgeleverd, maar tevens een samenhangende theorie. Huilen en tranen passen perfect in de evolutionaire ontwikkeling van de vermogens tot empathie, sociale binding en samenwerking bij de mens. Ook al zijn er indrukwekkende verschillen tussen culturen, overal horen tranen en sociale verbondenheid samen.
Ad Vingerhoets maakt ons wegwijs in de rol van huilen in de evolutie. Hij verheldert het verschil tussen sentimentele tranen en echte tranen, en het onderscheid tussen begroetingstranen, sociale tranen, rituele tranen en emotionele tranen.
We leren over de huildrempel en over huilen als vorm van stresshantering. We maken kennis met de zeer uiteenlopende betekenis van huilen en tranen in verschillende culturen. En we krijgen informatie over de fysiologische functie van tranen en over de werking van het zenuwstelsel.
Maar dit boek is veel meer dan een verzameling weetjes. Het is tevens een boeiende kennismaking met systematisch wetenschappelijk onderzoek. Vingerhoets vraagt zich immers af wat er in de populaire opvattingen over tranen en huilen wetenschappelijk waar is en aangetoond. Door de vele kritische vragen wordt de lezer uitgedaagd om mee te denken en geen genoegen te nemen met algemene uitspraken of snelle gevolgtrekkingen.
Vingerhoets heeft een wetenschappelijk stiefkindje uit de verdomhoek gehaald. Op basis van zeer versnipperd onderzoek en uiteenlopende benaderingen, ontkracht hij verschillende misverstanden over huilen. Meer kennis over huilen kan bovendien onwetendheid en onbegrip in diverse situaties voorkomen. Zo kunnen interculturele contacten veel vlotter verlopen als we begrijpen hoe in een andere cultuur met emoties en in het bijzonder met huilen wordt omgegaan. En in hulpverleningssituaties kan een correcte inschatting van huilen het verschil betekenen tussen een ondoelmatige en efficiënte behandeling.
Ondanks het wetenschappelijke gehalte is de tekst goed verteerbaar. In alle hoofdstukken zijn interessante anekdotes en opmerkelijke oudere theorieën verwerkt die inmiddels achterhaald zijn, maar wel illustreren hoe men vroeger over huilen dacht. En de vlot leesbare tekst garandeert ondubbelzinnig leesplezier.
© Minervaria
Geen opmerkingen:
Een reactie posten