DISTELMANS, W., Een waardig levenseinde. A’dam/A’pen, Uitg. Houtekiet, 2009 (5e herz. dr.), 304 pp. – ISBN 978 90 8924 026 2In België overlijden iedere dag 300 mensen. Ze sterven niet allen zoals ieder van ons graag wenst. Een snelle en vooral pijnloze dood na een lang en gezond leven is jammer genoeg voor weinigen weggelegd. De meeste mensen sterven na een min of meer lange chronische levensbedreigende ziekte. Als het levenseinde dichterbij komt willen zij dit zo waardig mogelijk beleven.
Toch sterven nog te veel mensen op een mensonterende wijze. Hoewel het stervensproces de meest voorkomende aandoening is en iedereen overkomt, krijgt het in de gezondheidszorg de minste aandacht. De genezing van acute ziekten krijgt onevenredig veel aandacht en middelen terwijl de meeste gebruikers van de gezondheidszorg lijden aan chronische, ongeneeslijke aandoeningen. Met de vergrijzing van de bevolking zullen die nog talrijker worden.
Wim Distelmans, oncoloog en professor in de palliatieve geneeskunde aan de Vrije Universiteit Brussel, stelt kritische vragen bij de wijze waarop geneeskunde wordt ingezet. Leiden de toegenomen medische mogelijkheden wel steeds tot een toename van het menselijk welzijn of vormen ze een belasting voor de patiënt? De meeste energie en middelen gaan immers nog altijd naar de curatieve geneeskunde en de medische spitstechnologie. Dank zij deze mogelijkheden kan men het leven van ongeneeslijk zieke mensen soms beduidend verlichten en verlengen. Maar op een bepaald ogenblik is dit niet meer zinvol en kan men enkel nog proberen om de kwaliteit van het leven zo goed mogelijk te verbeteren en te houden. Onaangepast gebruik van de medische technologie werkt echter vaak stervensverlengend in plaats van levensverlengend.
In dit boek trekt Distelmans ten strijde tegen mensonterende doorgedreven therapeutische hardnekkigheid. In de meeste artsenopleidingen wordt de aandacht eenzijdig gericht op genezen. Daardoor zetten nog altijd teveel artsen alle zeilen bij om een ongeneeslijke en terminale aandoening te behandelen. Dit leidt vaak tot schrijnende toestanden van ondraaglijk lijden. Op een bepaald ogenblik moeten zorgverleners én patiënten onder ogen zien dat een aandoening ongeneeslijk is en de eindigheid van het leven accepteren.
Wim Distelmans behoort tot de pioniers in België in de erkenning van de palliatieve zorg en de strijd voor het recht op euthanasie. Dit boek steunt op jarenlange trainingen en voordrachten over palliatieve zorg en de beslissingen bij het levenseinde. Het wil bijdragen tot een veranderde houding tegenover alle ongeneeslijke zieke patiënten. Sterven zonder vermijdbare ellende moet het hoofddoel zijn binnen de zorg voor ongeneeslijke en terminale zieken. In behandelingen aan het levenseinde dient therapeutische hardnekkigheid kost wat kost vermeden worden. Comfort en levenskwaliteit moeten centraal staan.
In dit werk komen alle aspecten van een waardig levenseinde aan de orde. Distelmans geeft een overzicht van de mogelijke beslissingen bij het levenseinde. Hij legt uit wat palliatieve zorg inhoudt en hoe ze werkt. Hij verheldert het verschil met euthanasie en doorprikt de eenzijdige tegenstelling tussen palliatieve zorg en euthanasie die levensbeschouwelijke groepen proberen ons in de maag te splitsen. Hij gaat ook uitgebreid in op de verschillende actieve behandelingen van ongeneeslijke zieken en op de mogelijkheden van en misverstanden over pijn- en symptoomcontrole.
Kwaliteitsvolle geneeskunde steunt op een open en deskundige communicatie tussen zorgverlener en patiënt, stelt Distelmans. Hij pleit ervoor om de gehele mens in rekening te nemen en de patiënt centraal te stellen in de patiënt-artsrelatie. Dit wordt ook mogelijk gemaakt door de recente Belgische wet op de patiëntenrechten, waarvan nog te weinig mensen gebruik maken.
Begeleiding mag zich bovendien niet beperken tot strikt medische hulp. Er dient evenveel aandacht te zijn voor de psychosociale en spirituele noden van de patiënt. Alleen een multidisciplinair team waarin zorgverleners uit verschillende disciplines gelijkwaardig zijn en elkaar aanvullen kan hieraan tegemoet komen.
Met lijden en dood houden we ons liever niet bezig. Toch is het goed daar af en toe bij stil te staan. Want vroeg of laat overkomt het ons ook, en dan zijn we maar best goed voorbereid. We kunnen niet weten hoe het ons zal vergaan, maar we kunnen wel nadenken over hoe we willen behandeld worden als we ongeneeslijk ziek worden of voor het einde van ons leven staan. België en Nederland behoren gelukkig tot de weinige landen waar mensen daarin zoveel inspraak hebben. Een en ander is nog voor verbetering vatbaar maar de publieke opinie evolueert in de goede richting. Toch weten nog veel te weinig mensen wat er mogelijk is.
Deze uitgebreide en geactualiseerde druk verschaft alle belangrijke informatie over de mogelijkheid om het levenseinde zo menswaardig mogelijk te laten verlopen. In de bijlagen worden een aantal tips en technieken gegeven om de nevenwerkingen van de meest voorkomende medische behandelingen te verzachten. Een uitgebreide lijst van nuttige adressen en websites sluit het werk af.
Het is echter jammer dat Distelmans het ondraaglijk lijden van mensen die onder een ongeneeslijke psychische aandoening gebukt gaan buiten beschouwing laat.
De tekst is zeer vlot te lezen, en alle gebruikte medische termen worden zorgvuldig uitgelegd. Distelmans behandelt dit delicate onderwerp zonder schroom en op een serene en zeer respectvolle wijze.
Dit boek is een ‘must’ voor iedereen.
© Minervaria
Geen opmerkingen:
Een reactie posten