BOUVEROUX, J. & L. HUYSE, Het onvoltooide land. Leuven, Van Halewyck, 2009, 214 pp. – ISBN 978 90 5617 917 5Voor het buitenland lijkt België wel gebouwd op een kruitvat van spanningen. Meer dan de traditionele ideologische en sociaaleconomische breuklijnen trekken de verschillende belangen van de twee taalgemeenschappen het land uit elkaar.
Het politieke leven in België is tegelijk boeiend en vermoeiend. Het politieke metselwerk is nooit af. Iedere hervorming of grondwetsherziening veroorzaakt weer nieuwe burentwisten en de behoefte aan een volgende hervorming.
En toch wint stabiliteit het altijd weer van chaos. Steeds weer worden de plooien glad gestreken en nieuwe compromissen gevonden. In vergelijking met andere Europese etnische conflicthaarden is de Belgische geweldloze omgang met de communautaire problematiek wel zeer opmerkelijk.
Hoe komt het dat België na al die verbouwingen nog bestaat? Gedurende de afgelopen 60 jaar evolueerde België van een unitaire staat naar federalisme. In dit boek vertellen de auteurs het verhaal van vier episodes in het nog onvoltooide communautair proces.
De vier delen bevatten ieder een tweeluik. Jos Bouveroux, Wetstraatjournalist en voormalig hoofdredacteur van het VRT- radionieuws geeft het feitenrelaas. Luc Huyse, socioloog en emeritus hoogleraar van de Katholieke Universiteit Leuven, interpreteert en duidt. Ze kijken naar de rol van economische krachten, laten zien hoe godsdienst en vrijzinnigheid het communautaire rijpingsproces hebben vertraagd en wijzen op de cruciale interventies van het buitenland in de evolutie van ‘de kwestie’.
De bijdragen van Jos Bouveroux geven een goed beeld van de complexiteit van de Belgische politiek. Zelfs voor de periodes die ik bewust heb meegemaakt is het een hele klus om zijn relaas te volgen. Niets is wat het lijkt en ettelijke politici hebben in de loop der jaren op eieren moeten lopen om het land bestuurbaar te houden.
Gelukkig verheldert Luc Huyse de achtergrond van de gebeurtenissen op een inzichtelijke en vlot leesbare manier. Hij duikt in de archeologie van de communautaire kwestie en maakt duidelijk waar de spanningen tussen Vlamingen en Walen in essentie om gingen en gaan. België was altijd al een erg verdeeld land, waarin politieke stabiliteit nooit een vanzelfsprekendheid was. Al van bij het begin liepen de traditionele levensbeschouwelijke en sociaal-economische breuklijnen vrijwel gelijk met de uiteenlopende belangen van de twee taalgemeenschappen. Vaak moesten die bovendien als bliksemafleider dienen om de aandacht van meer essentiële problemen af te leiden.
In de afgelopen halve eeuw heeft de communautaire problematiek het politieke landschap in België grondig beïnvloed en veranderd. Politieke partijen veranderen hun naam, ze splitsen, vormen kartels en gaan weer uiteen op de golven van de communautaire spanningen. Het politieke gekrakeel doet geregeld denken aan een vaudeville die binnen de Europese context slechts een storm in een glas water lijkt.
De Vlaming en de Waal zitten er ondertussen bij en kijken ernaar. Want media en politici hebben een nieuwe kloof geschapen tussen de burger en de politiek. Gedegen onderzoek toont immers aan dat slechts een kleine minderheid van de Belgen zich druk maakt over de communautaire kwestie. Voor de meeste kiezers wegen – hoeft het te verbazen? – de sociaaleconomische zorgen het zwaarst.
Het boek eindigt met een zeer doordachte en zinnige slotbijdrage van Luk Huyse over de toekomst, de hindernissen en drempels die nog te nemen vallen, waar het morgen en overmorgen om gaat en een verkenning van wat nog mogelijk is. Hij waarschuwt voor de opgeklopte retoriek van media en politici, de wederzijdse vervreemding, en de verscherping van de standpunten. Het zo typisch Belgische compromis, dat in het buitenland afwisselend bewondering en spot oogst, is volgens hem dringend aan herwaardering toe.
Als televisiereeks werd Het onvoltooide land in de lente van 2009 op Canvas en de RTBF uitgezonden.
Wie meer inzicht wil krijgen in het bewogen politieke wel en wee van het Belgenland zal zeker zijn gading vinden in dit vlot leesbare boek.
© Minervaria
Addendum
Volgens Piotr Kaczynski in Wall Street Journal op 17/11/2009:
"Wie weet hoe hij België moet regeren, kan zeker de Europese Unie leiden"
Geen opmerkingen:
Een reactie posten