FERNANDEZ-ARMESTO, F., Dus jij denkt dat je een mens bent? (Vert. So You Think You're Human? A Brief History, 2004) A'dam, Uitg. Bert Bakker, 2005, 200 pp. – ISBN 90 351 2720 xDe historicus Fernandez-Armesto heeft iets met ideeën. In zijn laatste boek maakte hij een inventaris van ideeën die de wereld veranderden. In dit boek verdiept hij zich in de geschiedenis van het concept 'mens'.
Gedurende de laatste dertig, veertig jaar is er immers bijzonder veel aandacht , betrokkenheid, kosten en moeite besteed aan wat we menselijke waarden noemen en het opkomen voor de menselijke waardigheid en het menselijke leven. In diezelfde periode echter hebben wetenschap en filosofie onze traditionele opvattingen over het menszijn in vraag gesteld. Wetenschappen als de primatologie, de genetica, de dierenrechtenbeweging en het onderzoek naar kunstmatige intelligentie. Ook maatschappelijke evoluties als de legalisering van abortus noodzaken ons tot een nieuwe definitie van menszijn. Wanneer is iemand mens te noemen? En wat blijft er nog over van menselijke waarden?
Fernandez-Armesto probeert deze vragen te beantwoorden door terug te kijken naar de manier waarop het concept 'mens' zich historisch heeft ontwikkeld. Ons huidige concept bestaat immers nog niet zo lang. Op de vraag 'Wat betekent het om mens te zijn?' en dus 'Wie is er mens?' volgt tegenwoordig een ander antwoord dan in het verleden of in andere culturen.
We zijn echter geneigd dit over het hoofd te zien, en beschouwen ons huidig concept van mens-zijn als vanzelfsprekend. Door een studie van de geschiedenis van dit concept hoopt hij een bijdrage te leveren aan de discussie over het concept mens en dit te verbreden.
Het resultaat is een verzameling van vijf boeiende en zeer leesbare essays waarin hij het begrip mens volgt zoals het is afgelijnd en gedefinieerd in verschillende tijden. De criteria om zichzelf mens te noemen zijn doorheen de geschiedenis immers voortdurend veranderd en herzien, onder invloed van de verandering en uitbreiding van zijn leefwereld en (wetenschappelijke) ontdekkingen. Achtereenvolgens komen aan de orde: het onderscheid met dieren, het fysische voorkomen, de cultuur, de evolutionaire afstamming van de mens, en genetica, bewustzijn en intelligentie. Het betoog is zeer goed gedocumenteerd, en gebaseerd op de inzichten van de meest diverse onderzoekers.
In zijn boeiend relaas, vol onverwachte en originele inzichten, geeft F-A geen antwoorden. Hij stelt vooral vragen die oproepen tot bezinning over onze aflijning van wat wij menselijk vinden. Wat op het eerste zicht vanzelfsprekend lijkt, is het bij nader inzien immers niet. Misschien komen we nooit tot een sluitend antwoord, het is in elk geval belangrijk dat we ons blijven vragen stellen naar de essentie van ons bestaan. Dit boek geeft daar in ieder geval een interessante aanzet toe.
© Minervaria
Geen opmerkingen:
Een reactie posten