Lichaam en eigendom

DICKENSON, D., Lichaam en eigendom. (Vert. Why We All Have 'Feminised' Bodies Now: the Ethics, Law and Politics of Human Tissue). A'dam, Uitg. Boom, 2006, 102 pp. – ISBN 90 8506 282 9

Donna Dickenson kreeg in 2005 de vierde Spinozalens, een belangrijke Europese tweejaarlijkse prijs op het gebied van de humane wetenschappen. Deze onderscheiding wordt verleend aan een denker die een belangrijke bijdrage levert aan de kritische reflectie en het publieke debat omtrent grote normatieve kwesties in onze maatschappij.

De Amerikaans-Engelse ethica is heeft belangrijk werk verricht over de ethische en politiek-filosofische betekenis van eigendom en over complexe bio-ethische kwesties rondom risico en toeval in het medisch handelen.
Zij hanteert veelzijdige invalshoeken en methodes voor het ontwikkelen van haar denkbeelden. Belangrijke thema's in het werk van Dickenson zijn verantwoordelijkheid, rechtvaardigheid en aandacht voor kwetsbare groepen. In haar werk buigt ze zich over de inconsequenties en onrechtvaardigheden in het recht en in de antwoorden die door de medische ethiek worden gegeven.

Bijzondere aandacht geniet de positie van de vrouw, en haar eigendomsrecht in het algemeen en in het bijzonder over haar lichaam. De laatste jaren is er immers veel te doen over stamceltechnologie, maar wordt er nauwelijks aandacht besteed aan het feit dat de benodigde eitjes door vrouwen worden gedoneerd, en dat zij hiervoor inspanningen moeten doen en gezondheidsrisico's lopen.

In het boekje is, naast een interview met Donna Dickenson en een impressie van een ontmoeting, ook een essay van haar hand opgenomen. Hierin stelt zij dat het lichaam van de mens gefeminiseerd is. Zij bedoelt hiermee dat nu ook het mannenlichaam, net als eeuwenlang en in veel samenlevingen het vrouwenlichaam, onderworpen dreigt te worden aan eigendomsrechten. Immers, DNA is niet geslachtsgebonden, en organen ook niet. Die dreigen verkwanseld te worden aan de markt en gecommercialiseerd. Hiertegen verzet zij zich met klem, en maakt hiervoor gebruik van de inzichten die de feministische beweging biedt. Zij pleit voor het eigendomsrecht als een bundel rechten, die telkens opnieuw geëvalueerd dienen te worden, in functie van de relatie van de persoon tot het goed. Tot slot besteedt zij ook speciale aandacht aan de positie van de vrouw. Commercialisering dreigt voor alle lichamen, maar die van vrouwen lopen het grootste risico.

Dickenson is een veelzijdige filosofe met groot vakmanschap. Zij schrijft ook gedichten waarin zij haar ervaringen en ideeën over menselijke relaties tot uitdrukking brengt. Aan het slot zijn drie gedichten van haar opgenomen.

Dit dunne en makkelijk leesbare boekje is een uitnodiging om zich verder te verdiepen in het omvangrijke werk van een filosofe die, net als Spinoza, de filosofie relevant wil maken voor de wereld. Jammer dat verder geen werk van Dickenson in het Nederlands is vertaald. Dit zou werkelijk een aanwinst zijn.

© Minervaria