Een heel klein beetje oorlog

DE SOIR, E., Een heel klein beetje oorlog. Omgaan met traumatische ervaringen. Tielt, Lannoo, 2006, 323 pp. – ISBN 90 209 6517 4

Het zal je maar overkomen: je raakt betrokken bij een brand, een ernstig ongeval, een overval. Op een dergelijke niet-normale gebeurtenis reageren mensen normaal: ze raken in shock en houden er naderhand meer of minder traumatische herinneringen aan over. Om de soms zeer ingrijpende gevolgen van dergelijke ervaringen te beperken, dienen mensen deskundig opgevangen te worden. Bij zo'n schokkende gebeurtenis zijn altijd twee partijen betrokken: de getroffenen en de hulpverleners. Dit boek richt zich tot beide.

Erik De Soir is de grondlegger van de FiST of het Fire-Fighter Stress Team. Hij heeft een jarenlange ervaring als crisispsycholoog. Dit boek is geschreven voor mensen die door een traumatische ervaring zijn getroffen en ook voor de hulpverleners.

De uitgangsvraag luidt: hoe kan je jezelf of andere mensen helpen bij de doorwerking van traumatische ervaringen? Tijdige goede opvang door niet-professionelen is immers goud waard. Getroffenen én hulpverleners zijn het best geholpen met natuurlijke opvang, die meestal voorhanden is in hun natuurlijke omgeving. Fouten die gemaakt worden in de eerste momenten na de confrontatie met een emotioneel schokkende gebeurtenis, blijven dikwijls nog zeer lang hun negatieve invloed op de getroffenen uitoefenen en leiden tot buitensporige en oppervlakkig beschouwd onbegrijpelijke gedragingen.
Meteen wil de auteur wil ook de psychologische begeleiding bij dergelijke gelegenheden relativeren en demystificeren. De plaats van professionele hulpverleners is niet in de eerste lijn.

Dit boek geeft een kort overzicht van de verschillende vormen van crisisopvang bij getroffenen en hulpverleners. Het omvat drie delen.

In het eerste deel staat De Soir stil bij de effecten van emotioneel schokkende en/of traumatische gebeurtenissen en interventies en de wijze waarop ze soms moeilijk bespreekbaar zijn.

Het tweede deel gaat uitvoerig in op het verwerken van een traumatische ervaring. Die kan je vergelijken met een ingewikkelde puzzel, die rustig met alle betrokkenen weer in elkaar gelegd moet worden. Dit is zowel een cognitief als emotioneel proces. In het boek worden de belangrijkste methodes hiervoor inzichtelijk voorgesteld en uitgewerkt.

In het derde deel tenslotte wordt de methode van psychologische debriefing, specifiek voor hulpverleners, voorgesteld en besproken. In dit deel wordt de nadruk gelegd op collegiale ondersteuning, een waardevolle invalshoek en methode die ook in andere werksituaties haar sporen heeft verdiend maar nog te weinig wordt aangewend.

Vijf waardevolle bijlagen en een uitgebreide bronnenlijst completeren het boek.

Ik heb het geluk gehad tot nu toe weinig ingrijpende traumatische ervaringen mee te maken. Daarom was de inhoud van dit boek vrij nieuw voor mij en meteen heel leerrijk. In de eerste plaats heb ik kennis gemaakt met een aantal begeleidingsmethodes bij crisissituaties. Zij waren mij niet geheel onbekend, want elementen ervan worden ook gebruikt in andere begeleidingssituaties. Ik heb er ook een aantal inzichten kunnen opfrissen, met name over de reactie van mensen op een plotselinge schokkende gebeurtenis. Het heeft mijn begrip voor de soms buitensporige gedragingen van slachtoffers lang na de feiten verdiept.

Wat mij sterk heeft aangesproken is de wijze waarop De Soir de hulpverleners – brandweermannen, ambulanciers, politiemensen, spoedartsen en –verplegers – als mens benadert en beschrijft. Een buitenstaander heeft eigenlijk weinig voeling met de wereld van de hulpverleners. Hun idealisme en persoonlijke betrokkenheid bij de slachtoffers blijven voor ons meestal verborgen achter een stoer en onaantastbaar uiterlijk. Zelden wordt hun inzet openlijk erkend, vaak wordt o.a. in de pers alleen gesproken over wat fout gelopen is, in veel gevallen buiten hun eigen toedoen. Daarom alleen al is het boek het lezen waard.

De Soir heeft zijn boek geschreven als een brief. Hij spreekt de lezer als getroffene of hulpverlener rechtstreeks aan. Wij kunnen allen op een bepaald moment slachtoffer en/of getuige zijn van een emotioneel schokkende gebeurtenis. Ook wie (nog) aan de zijlijn staat kan er veel uit leren.

© Minervaria