De rebel van de familie

SULLOWAY, F., De rebel van de familie. De invloed van de plaats in het gezin op de levensloop. A'dam, Prometheus, 1998, 534 pp. – ISBN 90 5333 591 9

Twee vragen waren de aanleiding tot het schrijven van dit boek. De eerste luidt: waarom hebben sommige mensen het talent om de in hun tijd heersende opvattingen af te wijzen en ons denken radicaal te veranderen? De tweede: waarom zetten sommigen tijdens radicale revoluties hun oude denkwijzen aan de kant, terwijl anderen koppig vasthouden aan het heersende dogma?

De geschiedenis van de evolutietheorie en het controversiële onthaal ervan door de tijdgenoten van Darwin vormt de aanzet tot de uitwerking. Blijkt dat bij de tegen- en voorstanders van de theorie relatief meer eerstgeborenen resp. later geborenen zijn. Deze vaststelling heeft de auteur aangezet om ook de geschiedenis van andere revolutionaire ideeën vanaf de Renaissance na te gaan. Hij heeft daarvoor 6000 levensgeschiedenissen van minder en meer prominente figuren in de Westerse geschiedenis systematisch bestudeerd. Hij komt tot de conclusie dat de plaats in de kinderrij voor het antwoord op bovenstaande vragen een plausibel antwoord biedt. Hij staaft deze stelling met behulp van onderzoek uit verschillende invalshoeken ter zake.

In het vervolg van het boek probeert hij voor deze vaststelling een sluitende verklaring te formuleren. Het is niet toevallig dat Darwin en de evolutietheorie het betoog openden. Voor zijn verklaring baseert de auteur zich immers op neo-darwinistische inzichten m.b.t. het functioneren van het gezin, meer bepaald het ouder-kindconflict.

Kinderen uit één gezin hanteren, vanuit hun plaats in de kinderrij, een bepaalde strategie, die gericht is op maximalisatie van ouderlijke investering. Elk kind probeert een niche te bezetten die nog niet door een ander kind is ingenomen. Ouders op hun beurt hanteren ook strategieën in het gezin. Verder wordt de dynamiek van een gezin ook beïnvloed door verschillen tussen families.

De voorgaande inzichten worden vervolgens door de auteur gesynthetiseerd in een theorie m.b.t. de neiging van mensen om te rebelleren.

© Minervaria